Miesiąc: czerwiec 2013

Polski Fiat 125p to ostatnimi czasy coraz popularniejszy w naszym kraju samochodowy klasyk. Od kilku lat egzemplarze w dobrym stanie wyceniane są na coraz większe kwoty. Dyskutując o Polskim Fiacie 125p warto jednak zastanowić się ile wspólnego ma on ze swoim imiennikiem oryginalnym włoskim Fiatem 125. Produkowany przez FSO samochód z jego włoskim imiennikiem łączyła przede wszystkim nazwa, oraz podstawowe elementy blacharskie. Konstrukcyjnie były to bowiem zupełnie inne samochody. Oryginalny Fiat 125 był samochodem dość luksusowym (dziś powiedzielibyśmy samochód klasy średniej) o komfortowym i nowocześnie zaprojektowanym wnętrzu, żerański produkt natomiast sklasyfikowany powinien zostać jako odpowiednik dzisiejszych kompaktów, a w jego wnętrzu próżno szukać jakiś specjalnych luksusów. Do napędu oryginalnego Fiata 125 stosowano najnowocześniejsze wówczas silnik, których niestety nie znajdziemy w polskim samochodzie. Produkowany w warszawskiej fabryce pojazd  o wiele więcej wspólnego ma ze starszym modelem turyńskiego koncernu Fiatem 1300/1500, z którego do Dużego Fiata przeniesiono silniki, podwozie, układ elektryczny oraz wyposażenie wnętrza.

Fiat 1300/1500 produkowany był we Włoszech w latach 1961 – 1968 i choć dzisiaj trudno niektórym w to uwierzyć był to wówczas samochód bardzo nowoczesny. Stylistyka pojazdu była zgodna z ówczesnymi trendami. Cechą charakterystyczną samochodu są wyraźnie zarysowane błotniki wystające ponad krawędź maski, oraz podwójne reflektory, elegancji nadwoziu dodają podkreślające jego linię chromowane listwy. Samochód dostępny był jako czterodrzwiowa limuzyna, później opracowano odmianę kombi, oraz eleganckie wersję dwudrzwiowe. Wewnątrz pojazdu wyróżnia się metalowa deska rozdzielcza i zestaw wskaźników identyczne jak w pierwszych wersjach Polskiego Fiata 125p. Do napędu samochodu wykorzystywano dwa rodzaje silników: w wersji 1300  montowano silnik 1.3 litra o mocy około 60 koni, wersja 1500 posiadał oczywiście silnik 1.5 litra, którego moc wynosiła 75 koni mechanicznych.  Obydwie wspomniane jednostki napędowe zaprojektował znany między innymi z pracy dla Ferrari: Aurelio Lampredi. Pisząc o silnikach trzeba zaznaczyć, że na początku lat sześćdziesiątych były to jednostki bardzo nowoczesne, niestety w czasach apogeum popularności Polskiego Fiata ich parametry były już mocno niezadowalające. Wersje samochodu rozróżniały nie tylko silniki, dokładnie przyglądając się ich nadwoziom zauważyć można że wersję 1500 od 1300 odróżnia inny kształt atrapy chłodnicy, oraz umiejscowienie wlewu paliwa.

Zgodnie z panującą w latach sześćdziesiątych modą Fiata 1300/1500 produkowano również w wersji coupé  oraz jako kabriolet.  Obydwie wersję dwudrzwiowe wyposażano oczywiście w odpowiednio mocne silniki: silnik 1.5 z modelu 1500 oraz silnik 1.6 (samochody w niego wyposażone znane były jako Fiat 1600). Samochody nie otrzymały tak jak sedan nowego nadwozia, wykorzystywano w nich karoserie prawie identyczne jak w wersjach coupé i kabriolet poprzedniego modelu: Fiata 1200.

Fiat 1300/1500 produkowany był również pod kilkoma innymi markami, nie licząc Polski (gdzie FSO budowało na jego bazie Fiata 125p) produkowano go w Hiszpanii jako SEATa 1500 czy Jugosławii jako Zastavę 1300/1500. Lekko zmodyfikowanego Fiata produkowała również mała włoska firma SIATA, która zbudowała na jego bazie między innymi przepiękny model 1500TS Coupé. Fiat 1300/1500 produkowany był również Niemczech przez zakłady Neckar, znane także jako NSU-Fiat.

Na zakończenie pozwolę sobie przytoczyć jeszcze jedną ciekawostkę dotyczącą tego samochodu. Jak podaje Wikipedia kiedy w 1967 roku FSO przygotowywało się do produkcji Fiata 125p, w żerańskiej fabryce zmontowano próbną serię Fiatów 1300, które trafiły później na nasze drogi.

Fotografie pochodzą z zasobów Wikimedia Commons.

Ferrari, Lamborghini, Lancia, Agnelli to nazwiska tytanów włoskiej motoryzacji, które zna każdy nawet średnio zainteresowany motoryzacją Europejczyk. Do tego swoistego panteonu dopisać warto jeszcze kilka nazwisk zasłużonych dla motoryzacji konstruktorów. Jednym z nich jest z całą pewnością Giovanni Moretti. Moretti w 1925 roku założył w Turynie, stolicy włoskiej motoryzacji niewielką firmę zajmującą się produkcją pojazdów. Początkowo zakład Morettiego wytwarzał opracowane samodzielnie motocykle, po kilku latach jednak skonstruował swój pierwszy samochód.  Początkowo samochody oferowane przez Morettiego były niewielkimi pojazdami do napędu, których wykorzystywano silniki motocyklowe. Następnym etapem w historii firmy była produkcja samochodów dostawczych napędzanych dość nietypowo jak na owe czasy – silnikami elektrycznymi, pojazdy takie znajdywały sporo klientów zwłaszcza w ciężkich czasach II Wojny Światowej. W tamtych latach zakłady podejmowały również próby skonstruowania elektrycznych samochodów osobowych.

W nowej powojennej rzeczywistości Giovanni Moretti zmienił kierunek, w którym rozwijać miała się jego firma, po 1945 roku skoncentrowano się na produkcji niedużych samochodów napędzanych w tradycyjny sposób – za pomocą silników spalinowych. W tamtym okresie zakłady Morettiego opuszczały takie modela jak 500, 600, 750 wszystkie były niedużymi uroczymi samochodzikami popularnymi do napędu, których stosowano niewielki silniki.

Przełomem w historii marki Moretti była końcówka lat pięćdziesiątych, kiedy to zdano sobie sprawę, że tak niewielka firma może nie być wstanie ponosić kosztów w pełni samodzielnego projektowania i produkcji samochodów. Moretti potrzebowało dużego i bogatego partnera biznesowego, który wspomógłby małą wytwórnie swoimi rozwiązaniami technicznymi. Wybór partnera biznesowego nie był trudny. Giovanni Moretti po pomoc zwrócił się do swojego przyjaciela, którym był  Gianni Agnelli i w ten sposób firma nawiązała wieloletnią współpracę z Fiatem. W zakładach Morettiego, w krótce ruszyła produkcja samochodów opartych o gotowe rozwiązania Fiata, którego modele po prostu wykorzystywano jako bazę dla produkcji Morettiego. Niestety oferowane przez firmę mikrosamochody w dalszym ciągu nie mogły przebić się na rynku opanowanym przez produkowane na wielką skalę a więc o wiele tańsze modele konkurencji, w firmie Moretti zdecydowano się więc na kolejną rewolucję. Malutkie zakłady nie mogły stawać w szranki z gigantami europejskiej motoryzacji, którzy opanowali wówczas segment małych samochodów rodzinnych, zdecydowano się na całkowitą zmianę profilu firmy.

Moretti przestawiło się na produkcję wyłącznie nadwozi (głównie sportowo wyglądających coupé), które następnie montowano na kompletnych podwoziach, które wraz z zespołami napędowymi pochodziły  z popularnych modeli Fiata. To właśnie w tym okresie powstały najsłynniejsze pojazdy firmy Moretti wśród, których wyróżnić warto samochody takie jak: Fiat Moretti 2500, Fiat Moretti 500 Coupé – zbudowane na bazie Fiata 500, Fiat Moretti 750 – zbudowane na bazie popularnego również w Polsce Fiata 750, Moretti 850, czy też Fiat  Moretti 124, oraz piękne coupé na bazie Fiata 132. W późniejszym okresie Moretti zaczął produkować coraz popularniejsze wówczas małe samochody terenowe takie jak Moretti Minimaxi i jego większy brat Midimaxi, a w późniejszym okresie także małą terenówkę na bazie Pandy pierwszej generacji. Interesującą  ciekawostką jest, że wspomniany Minimaxi powstał co prawda na bazie Fiata 500, jednak jego o wiele popularniejsza kolejna generacja produkowana była na bazie Fiata 126 czyli naszego popularnego Malucha. Firma Moretti przestała funkcjonować w połowie lat osiemdziesiątych, chociaż oficjalna likwidacja miała miejsce dopiero w 1989, ostatnimi produktami firmy były pojazdy na bazie Uno model Folk, oraz Ital Turbo Uno.

Na koniec dla zainteresowanych artykuł o bazującym na Fiacie 126 Minimaxi dostępny jest pod tym adresem: http://www.blenheimgang.com/moretti-minimax-126/

Klikając w zdjęcia zobaczysz ich oryginały na stronie Wikimedia Commons.

 

 

Dzisiejsza motoryzacja osiągnęła poziom rozwoju technologicznego o jakim kilkanaście lat temu nikomu nie śniło. Oferowane klientom samochody są bezpieczne, nowoczesne i coraz bardziej ekologiczne, pomimo tych niezaprzeczalnych zalet dzisiejszej motoryzacji nie brakuje jednak krytyków. Miłośnicy czterech kółek zarzucają jej: brak charakteru, zbyt duże nasycenie aut elektroniką, niską trwałość czy po prostu coraz nudniejszą stylistykę i brak wyrazistości.  Do powyższych uwag pozwolę sobie dołożyć jeszcze jedną bardzo osobistą i co chciałbym podkreślić wyjątkowo subiektywną. W mojej skromnej opinii czynnikiem, który niekorzystnie wpływa na obraz dzisiejszej motoryzacji jest jej malejące zróżnicowanie. W ciągu ostatnich kilkunastu lat niektóre niezwykle interesujące marki po prostu zniknęły, inne natomiast ograniczają swoją ofertę do kilku jedynie sektorów rynku, w których czują się najmocniej. Najlepszym przykładem producenta, który radykalnie ograniczył liczbę oferowanych modeli jest jedna z moich ulubionym marek: Fiat. Oglądając jakiś czas temu internetową stronę włoskiego koncernu zdałem sobie sprawę, że na dzień dzisiejszy oferuje on prawie wyłącznie nieduże samochody miejskie. Największe samochody Fiata to Sedici, kompaktowe Bravo i dostawczy Doblo, oczywiście jest jeszcze Freemont, ale tego SUVa z Fiatem łączą jedynie przyklejone znaczki. Chociaż dzisiejsza sytuacja na to nie wskazuje swego czasu w ofercie Fiata znaleźć można było wyjątkowo udane i popularne samochody z wyższej półki. Przez kilkadziesiąt lat Fiat odgrywał istotną rolę na europejskim rynku dużych samochodów rodzinnych z modelami takim jak: 125, 132, Argenta czy też Croma. Miłośnikom BMW i Mercedesa trudno będzie uwierzyć, że swego czasu włoski producent oferował nawet samochody luksusowe, których przedstawicielem był Fiat 130.

                Początki Fiata 130 sięgają końcówki lat sześćdziesiątych, kiedy to postanowiono zastąpić przestarzały już wówczas ekskluzywny model 2300. Fiat 130 był jak na tamte lata bardzo nowoczesny, posiadał między innymi niezależne zawieszenie, oraz hamulce tarczowe na wszystkich kołach, a nawet regulowaną kolumnę kierownicy. Nowoczesna była również szeroka i płaska sylwetka samochodu, której linie były o wiele delikatniejsze niż kanciasta bryła poprzednika. Nadwozie Fiata 130 było niezwykle przestronne, samochód był po prostu ogromny co niestety wiązało się z dużą masą pojazdu wynoszącą około 1600 kilogramów. Początkowo samochód dostępny był jedynie jako czterodrzwiowy sedan, po dwóch latach produkcji, w 1971 roku na bazie limuzyny powstała wersja coupé.

Do napędu tego dużego Fiata  stosowano sześciocylindrowy silnik o pojemności 2866 centymetrów, którego  moc wynosiła 140 koni mechanicznych, a po przeprowadzonych wkrótce modyfikacjach wzrosła o kolejne 20 koni. Wyposażony w taki silnik samochód rozwijał prędkość zbliżoną do 180 km/h. Wóz miał jednak drobną wadę, która utrudniała mu rywalizację z konkurencją w postaci BMW czy Mercedesa, było nią – wnętrze.  Ten niezwykle elegancki i luksusowy samochód w środku wyglądał bowiem dość tandetnie, wewnątrz samochodów pierwszej serii dominowały nieciekawe plastyki i nudna stylistyka.

Rewolucyjny dla Fiata 130 okazał się rok 1971, kiedy to pojawiła się wersja coupé, zaprojektowana przez pracującego dla Pininfariny zdolnego projektanta Paolo Martina. Fiat 130 coupé otrzymał zupełnie nowe nadwozie o bardziej agresywnej stylistyce, którego znakiem rozpoznawczym były prostokątne lampy przednich świateł. W wersji coupé zastosowano również nowe, tym razem niezwykle eleganckie wnętrze, oraz nowy mocniejszy silnik o pojemności 3235 centymetrów sześciennych. W tym samym czasie odświeżono również wersję czterodrzwiową. Limuzyna otrzymała stylowe wnętrze identyczne z modelem coupé i nowy silnik. Przeprowadzono również kosmetyczne zmiany nadwozia upodabniając wersję czterodrzwiową do coupé.

Fiat 130 produkowany był w wersji czterodrzwiowej w latach 1969 – 1976, jako coupé natomiast od 1971 – 1977. Podczas tych kilku lat wyprodukowano około 15 tysięcy limuzyn i nieco ponad 4 tysiące coupé. Opinię na temat luksusowego Fiata zawsze były podzielone, samochód zbierał laury za swoje wygodne i eleganckie nadwozie, wysoki komfort podróżowania i dobre właściwości jezdne, jego wadami były natomiast ogromne zużycie paliwa, głośne i według niektórych za słabe do tak ciężkiego samochodu silniki a także wysoka cena. Niestety do produkcji nigdy nie wdrożono  niezwykle ciekawych prototypów kolejnych wersji nadwoziowych samochodu: dwudrzwiowego  kombi – Maremma, oraz najbardziej ekskluzywnej wersji Opera, zrezygnowano również z opracowanego klasycznego pięciodrzwiowego kombi..

Historia Fiata 130 w pewny sensie wiąże się z naszym krajem, do którego w latach siedemdziesiątych trafiła seria tych samochodów. Zmontowane w FSO pojazdy nazwano Fiat 130p, wykorzystywane były one głównie przez administrację publiczną oraz służby bezpieczeństwa. Miłośnicy polskich produkcji telewizyjnych mogą zobaczyć Fiata 130p w jednym z odcinków serialu: „Życie na Gorąco” z Leszkiem Teleszyńskim w roli głównej. Do historii naszego kraju Fiat 130p wpisał się jednak w innych okolicznościach, podczas pierwszej pielgrzymki do Polski takim właśnie samochodem poruszał się Papież Jan Paweł II. Samochód, którym podróżował Ojciec Święty można do dzisiaj oglądać w muzeum w Niepokalanowie, gdzie  samochód pełni role eksponatu.